Newsletter Onkoserwisu - serwisu onkologicznego dla dziennikarzy, Wrzesień 2024
2024-09-08
Zachęcam do zapoznania się z newsletterem Onkoserwisu - serwisu onkologicznego dla dziennikarzy Polskiej Ligi Walki z Rakiem.
1. WHO podwyższa kategorię ryzyka rakotwórczości dla talku i akrylonitrylu
Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC), będąca częścią Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), podwyższyła klasyfikację rakotwórczości talku u ludzi z "możliwe" na "prawdopodobne", a akrylonitrylu z "prawdopodobne" na "rakotwórczy". Decyzja związana jest z wykazanym w badaniach przedklinicznych i klinicznych zwiększeniem ryzyka rozwoju raka jajnika u osób stosujących talk. Obecna ocena dotyczy talku bezazbestowego. Talk zawierający azbest lub włókna azbestopodobne pozostaje w kategorii „rakotwórczy”. Akrylonitryl zwiększa ryzyko zachorowania na raka płuca, co udowodniono w badaniach na pracownikach zakładów przemysłowych wykorzystujących tę substancję, oraz może zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworów pęcherza moczowego. Stosowany jest w produkcji niektórych rodzajów plastiku i gumy oraz występuje w dymie tytoniowym i jako zanieczyszczenie powietrza. Wcześniej był wykorzystywany również jako pestycyd.
2. Test wykrywający wczesne postaci raka jelita grubego zaakceptowany przez FDA
Amerykańska agencja FDA zaakceptowała 29 lipca test Shield (ang. tarcza) do wykrywania w badaniu krwi nowotworów jelita grubego. Nowotwory te mają jedne z najwyższych wskaźników zachorowalności i umieralności na świecie. Wykryte we wczesnym stadium dają wysoką szansę na wyleczenie. Niestety odsetek osób niewykonujących badań przesiewowych (kolonoskopii czy testu na obecność krwi utajonej w kale) pozostaje wciąż wysoki. Test Shieldbędzie prostszy i wygodniejszy, co daje szansę na poprawę wyników. Głównymi minusami testu są niska wykrywalność zmian przednowotworowych (które można wykryć i usunąć podczas kolonoskopii) oraz ok. 10% udział wyników fałszywie dodatnich.
3. Czy hormonoterapia w raku piersi zmniejsza ryzyko demencji?
Amerykańscy badacze przeanalizowali dane ponad 18 tys. chorych na raka piersi w wieku ponad 64 lat. 66% z nich otrzymało hormonoterapię. Podczas 12-letniej obserwacji chorobę Alzheimera lub demencję rozpoznano odpowiednio u 24% oraz 28% kobiet otrzymujących i nieotrzymujących hormonoterapię. Hormonoterapia zmniejszała ryzyko demencji o 7%. Efekt ten był zależny od rasy – najwyższą korzyść (24%) odnotowano wśród czarnoskórych kobiet w wieku 65-74 lat.
4. Czy laseroterapia zastąpi kiedyś chirurgię w leczeniu nowotworów skóry?
Laseroterapia jest jedną z najczęściej stosowanych form leczenia nowotworów skóry. W Dermatologic Surgeryopublikowano systematyczne badanie przeglądowe, do którego włączono 50 badań oceniających skuteczność tej metody w leczeniu raków podstawnokomórkowych (basal cell carcinoma, BCC) i płaskonabłonkowych (squamous cell carcinoma, SCC). Odsetek całkowitych odpowiedzi na leczenie BCC za pomocą pulsacyjnych laserów barwnikowych (pulsed dye lasers, PDL) wyniósł od 14 do 90%. Dane dotyczące SCC były znacznie niższej jakości i opierały się głównie na opisach przypadków. Wykazano w nich 100% skuteczność PDL i laserów tulowych oraz od 61% do 100% laserów CO2. Najwyższy odsetek wyleczeń, zarówno BCC jak i SCC, uzyskano łącząc lasery ablacyjne (np. CO2 lub neodymowy na podłożu YAG) z terapią fotodynamiczną, niszczącą komórki nowotworowe poddane fotouczuleniu. Autorzy publikacji podkreślają, że potrzebne są badania z dłuższą obserwacją, aby określić optymalne parametry lasera, stworzyć schematy leczenia i ocenić odpowiedź na leczenie, zanim laseroterapia zostanie w pełni przyjęta do praktyki klinicznej. Wycięcie chirurgiczne, w szczególności chirurgia mikrograficzna Mohs’a, pozwala uzyskać najwyższe wskaźniki wyleczenia i pozostaje złotym standardem.
5. Zaburzenia psychospołeczne związane z nadużywaniem kannabinoidów zwiększają ryzyko rozwoju nowotworów głowy i szyi
Naukowcy przeanalizowali dane ponad 4 milionów chorych pochodzące z globalnej sieci badań zdrowotnych TriNetX, zawierającej informacje o 90 milionach mieszkańców Stanów Zjednoczonych z 64 organizacji opieki zdrowotnej. U 116 tys. osób rozpoznano zaburzenia psychospołeczne (m.in. nieprawidłowe funkcjonowanie społeczne lub zawodowe) związane z nadużywaniem konopi indyjskich. Pozostałe 3,9 mln uczestników badania stanowiło grupę kontrolną dobraną pod względem demografii oraz używania alkoholu i papierosów. Okazało się, że obecność zaburzeń psychicznych związanych z używaniem konopi zwiększało ponad trzykrotnie ryzyko zachorowania na nowotwory głowy i szyi. Najwyższy, ponad 8-krotny wzrost ryzyka, dotyczył raka krtani.
6. Onkolodzy zbyt często stosują immunoterapię u osób w końcowych stadiach nowotworów
Immunoterapia jest względnie nową formą leczenia onkologicznego, która w wielu nowotworach zastępuje klasyczną chemioterapię. Jest ona uznawana za bezpieczniejszą i lepiej tolerowaną niż chemioterapia, jednak nie jest wolna od działań niepożądanych, w tym śmiertelnych. Wiadomo, że leczenie onkologiczne osób w terminalnym stadium nowotworów przysparza im więcej cierpienia i działań niepożądanych niż korzyści. Wraz z upowszechnieniem immunoterapii zauważono jednak, że z roku na rok przybywa chorych otrzymujących ją w końcowym stadium nowotworów. Immunoterapia jest mniej toksyczna niż standardowej chemioterapia, zatem onkolodzy często stosują ją u chorych w złym stanie ogólnym i z licznymi przerzutami nowotworowymi, u których ma ona niewielką skuteczność. Autorzy pracy podkreślają daremność takiej terapii u schyłku życia, zaznaczając jednocześnie, że otrzymujący ją chorzy rzadziej objęci są paliatywną opieką hospicyjną oraz częściej umierają w szpitalu zamiast w otoczeniu bliskich w domu.
7. Obecność krążącego DNA nowotworu po leczeniu raka piersi pogarsza rokowanie
W badaniu nad skutecznością dodania abemacyklibu (lek stosowany w leczeniu hormonozależnego raka piersi) do uzupełniającej hormonoterapii u chorych po radykalnym leczeniu z powodu hormonozależnego raka piersi o wysokim ryzyku wznowy oznaczono krążące nowotworowe DNA (ctDNA) bezpośrednio po zakończeniu chemioterapii oraz po 3, 6 i 24 miesiącach. ctDNA wykryto u 8% kobiet w pierwszym oznaczeniu i u 17% po 24 miesiącach. Zauważono, że wyjściowa obecność ctDNA związana była z większym ryzykiem wznowy. Dodatkowo, pacjentki z obecnością tDNA we wszystkich pomiarach oraz te, u których ctDNA pojawiło się w trakcie obserwacji miały większe ryzyko wznowy nowotworu niż te, u których ctDNA nigdy nie wykryto lub stało się nieoznaczalne. Autorzy pracy podkreślają, że temat ten wymaga pogłębienia i że tymczasem na podstawie oznaczenia ctDNA nie można dobierać chorych do uzupełniającego leczenia.
8. Czy warto stosować kwas acetylosalicylowy u osób z wysokim ryzykiem rozwoju raka jelita grubego?
Rak jelita grubego jest jednym z najczęstszych nowotworów. Do jego rozwoju przyczynia się niezdrowa dieta, brak aktywności fizycznej i nadużywanie alkoholu. Wiadomo, że w związku przeciwzapalnym działaniem kwasu acetylosalicylowego jego regularne stosowanie zmniejsza ryzyko rozwoju raka jelita grubego. Z powodu działań niepożądanych nie zaleca się jednak jego stosowania w pierwotnej profilaktyce raka jelita grubego. W czasopiśmieJAMA Oncology opublikowano badanie, w którym oceniono korzyść ze stosowania kwasu acetylosalicylowego u osób z wysokim ryzykiem zachorowania na raka jelita grubego. Analizie poddano dane ponad 107 tysięcy osób, które regularnie (co najmniej 325 mg 2 razy w tygodniu) przyjmowały kwas acetylosalicylowy. Dodatkowo u uczestników badania oceniano w skali od 0-5 tryb życia (BMI, spożywanie alkoholu, aktywność fizyczną, dietę i palenie papierosów). 10-letnie ryzyko raka jelita grubego u osób stosujących i niestosujących kwasu acetylosalicylowego wyniosło odpowiednio 1,98% i 2,95%. Dodatkowo wykazano, że osoby z niezdrowym stylem życia odnosiły większą korzyść z regularnego stosowania leku. W tej grupie uniknięcie jednego zachorowania wymagało stosowania kwasu acetylosalicylowego przez 10 lat u 78 osób, w porównaniu do 909 osób ze zdrowym stylem życia.
jamanetwork.com/journals/jamaoncology
9. Jak skutecznie rzucić palenie?
Palenie papierosów jest jednym z odwracalnych czynników ryzyka zachorowania na nowotwory i choroby sercowo-naczyniowe. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie JTO Clinical and Research Report sprawdzono skuteczność leczenia tego uzależnienia. Analizę przeprowadzono na 1567 palących pracownikach ochrony zdrowia w Wielkiej Brytanii, którzy w ramach walki z nałogiem otrzymali sześciomiesięczny dostęp do wsparcia behawioralnego i 12 tygodniowy do aplikacji pomagającej rzucić palenie. Uczestnicy badania odbyli łącznie ponad 24 tysiące sesji ze specjalistami w rzucaniu palenia papierosów, otrzymali ponad 18 tysięcy wkładów do waporyzacji nikotyny, 6,9 tysiąca plastrów z nikotyną i 297 krótko działających produktów zawierających nikotynę. Łącznie uczestnicy zgłosili 89464 dni wolne od dymu tytoniowego, 1.258.069 mniej wypalonych papierosów i oszczędność ponad 622 tysięcy funtów. Wskaźnik 12 tygodniowej abstynencji ocenionej na podstawie stężenia CO we krwi wyniósł 37%.
10. W jaki sposób bierne palenie papierosów przyczynia się do rozwoju raka płuca?
Wiadomo, że bierne palenie papierosów zwiększa ryzyko raka płuca, nieznany jest jednak mechanizm tej zależności. Zagadnie to było tematem artykułu opublikowanego w Journal of Thoracic Oncology. Narażenie na bierne wdychanie dymu tytoniowego oceniono u 564 niepalących kobiet z rozpoznaniem gruczołowego raka płuca. Dodatkowo u 291 z nich, na podstawie sekwencjonowania nowej generacji, oceniono w wycinkach guza obecność mutacji oraz obciążenie mutacyjne (TMB). Zauważono, że chore narażone na bierne palenie miały, w porównaniu do chorych bez narażenia, nieznacznie, ale istotnie wyższe TMB. Dodatkowo u kobiet narażonych na bierne palenie stwierdzono nadmierną ekspresję powiązanego z różnymi nowotworami złośliwymi białka APOBEC3A. Nie zauważono natomiast zależności między wiekiem, w którym wystąpiło bierne narażenie na dym tytoniowy, i mechanizmem rozwoju raka płuca.